Bu yazıda bulacaklarınız:
- Satranç Öğrenmek için Gerekenler Nelerdir?
- Nasıl Satranç Öğrenebilirim?
- Kitap mı Kurslar mı daha faydalı olur?
- Hangi Kitapları kullanabiliriz?
- Hangi Kurslar daha verimlidir?
- Hangi Satranç Programları daha güzel?
Giriş
Bu sene Quenn’s Gambit dizisi ile satranç merakı oldukça arttığını biliyoruz. Yılların satranç oyunu bu sayede biraz popülerliğini arttırmış olacak ki, Alışveriş sitelerinden herkes satranç tahtası sipariş eder olmuş.
Ben yukarıdaki soruların cevabını biraz kendi deneyimlerimden yola çıkarak yanıtlayacağım. Benim sonuçlarından memnun olduğum bir gidiş yolu olduğu için paylaşmak istedim.
Satranca lise yıllarımda başladım. Arkadaşlarla taşların hareketlerini öğrenmekten başladık ve derken bir seneye kalmadı okul birinciliği, Samsun çapında dereceler, UKD puanımın çıkması, OMÜ Üniversite birinciliği, bireysel dereceler… şeklinde devam etti.
Peki gelelim nasıl satranç öğrendim veya satranç nasıl öğrenilir kısmına …
Satranç Öğrenmek için Gerekenler
Satrançı gerçekten iyi düzeyde oynamak için bazı şeyler gerekiyor olacak.
1- Satrancı gerçekten zevk alarak oynayabilmek
2- Pratik yapmak için bolca zaman
3- Pratik yapmak için farklı arkadaşlar veya güzel bir satranç programı
4- Seçme bir satranç kitabı ya da kaliteli bir satranç kursu
5- Mutlaka güzel bir Satranç takımı – Muşamba olan büyük turnuva takımlarını öneririm.
Bunlar içerisinde en fazla lazım olan şey zaman. Bu sebeple yaşça küçükken başlamak çok daha kolay oluyor. Zira belli bir yaştan sonra uzun vakitleri satranç tahtasının başında geçirmek bir hayli zorlaşabiliyor.
Peki Nasıl Öğreneceğim?
Satranç her şeyden önce pratik yaparak öğrenilen bir spor dalı. Kuralları bilmek satranç için sadece ilk basamağı oluşturuyor. 1 günde öğrenebilirsiniz ama çok iyi oynayabiliyorum diyebilmek için gerçekten çok zaman harcamak gerekiyor.
Öncelikle bir kursa gitmek ilk seçenek fakat benim kurs deneyimim olmadığı için bildiğim kısma geçiyorum.
Benim stilim Bolca pratik yaparak ve belli bir aşamadan sonra kitaplara yönelerek ve online kaynaklara yönelerek öğrenmek şeklinde…
- Aşama: Bol pratik yaparak
Satranç bisiklet sürmek gibi standart durumlar bir refleks haline gelene kadar pratik yapılması gerekiyor. Kuralları bilirsiniz fakat bunu düşünerek değil otomatik pilota bağlamayı öğrenmeniz gerekir. Bu da bol pratikle mümkündür. Sonrasında ise kitaplara veya kurslara başvurup işi ilerletmek gerekiyor.
2.Aşama: Kitaplar
Satranç sınırsız olasılıkların olduğu bir oyun olsada, yılların tecrübesi ve artık yeni çağda ise bilgisayarların ve yapay zekanın en iyi hamleleri bulmasıyla bazı taktikler üretilmiştir.
Açılışlar, oyun ortası ve oyun sonu diye ayrılan satrançta özellikle açılışta yapılacak hamleler daha sınırlıdır. Ve oyun sonunda da çok az taş kaldığı için yapılabilecek ihtimaller ve izlenecek yollar yine sınırlı kalır.
İşte bu açılış ve oyun sonu için geliştirilen taktikleri mutlaka bilmemiz gerekir. Bütün turnuva oyuncuları bu kuralları (bilebildiği kadar) bilir. Düşünerek de bulabileceğiniz hamleler olsa da zaman ile yarışacağınız için, özellikle turnuvalarda, 5 dk düşünerek bulacağınız hamleyi otomatik olarak yapmak kadar güzel bir şey ne olabilir ki?
O zaman gelelim o konuya: Hangi kitaplar?
Hangi Kitaplar?
Önce satranç kitabının nasıl okunması gerektiği kısmını öğrenmemiz gerekiyor.
Satranç Kitabı Nasıl Okunur?
Satranç kitapları, roman veya dergi gibi okunmuyor bildiğiniz gibi. En önce önünüzde bir satranç tahtası mutlaka olmalı. Bilgisayardan da yapmak mümkün olsa da, gözünüzün tahtaya alışması çok önemli olacağı için ben gerçek bir satranç tahtası tavsiye ediyorum.
Sonra kitaptaki tüm pozisyonlar mutlaka tahta üzerinde hareketlendirilerek ve düşünülerek incelenmeli. Kitapta yazılandan farklı olarak bir hamle aklınıza gelirse o pozisyonu da oynayarak incelemelisiniz. Bu epey zamanınızı alacak biliyorum ama başlangıçta buna katlanmanız gerekiyor. Bir süre sonra, bir kaç kitap bitirdikten sonra, bu pozisyonların çoğunu tahtaya taşları dizmeden de gözünüzde canlandırabilir hale geleceksiniz.
Satranç Kitabı Nasıl Seçilir?
Satranç kitabı sayfalarını çevirip, evet bu kitap güzelmiş diyebileceğiniz bir tarzı yok. Çünkü oyunları ayaküstü anlayamıyorsunuz, anlatım tarzı hakkında bir bilgi edinebilirsiniz fakat o da alma kararında tek başına yeterli olmayacaktır. Bu nedenle daha önceden kitapları okumuş kişilerden bir tavsiye almanız yerinde olacaktır.
İnternette araştırıldığında ben başlarken bu tarz bir bilgiye ulaşma imkanım yoktu maalesef. Halen de çok bir yorum yok. O sebeple burada kendi okuduğum, incelediğim kitapları yorumladım. Faydalı olabileceğini umuyorum.
Geçelim Kitaplara;
1- Satrançta Turnuva Hazırlığı – Aleksandr Koblenz (10/10)
İlk okuduğum satranç kitabı olduğu için ve şu ana kadar okuduğum en iyi kitap olduğu için de bendeki yeri ayrıdır. Bu kitap ile ilk girdiğim turnuvada Lise yıllarımda UKD derecesi kazanıp derece elde etmiştim. Birkaç Satranç Ustası ile karşılaşmalara katılıp oynama imkanı elde etmiş ve onları dahi şaşırtacak derecede güzel oynamamı sağlamıştı. 3 kez baştan sonra bitirdim bu kitabı ve epey faydasını gördüm.
Kitapta oynama mantığını a dan z ye öğreniyorsunuz. Aleksandr Koblenz Kasparov’unda hocasıdır. Ve şunu ayırmak lazım ki, iyi satranç oynamak ayrı, iyi satranç öğretebilmek ise apayrı şeylerdir. Satranç öğrenecekseniz en iyi oynayan kişiden öğrenmek yerine en iyi öğretmenlerden birinden neden öğrenmeyesiniz. Bende işe yaradı.
2- 1-2-3 Hamlede Matlar Kitabı – Ilgaz Gümüştaş (7/10)
Pratik pratik pratik demiştim ya. İşte pratik. Satrançta açılışı veya oyun ortasını nasıl oynarsanız oynayın sonucu olacağınız yer oyun sonudur. Matı veya may yapılabilecek pozisyonları önceden tahmin edip, o pozisyona oyunu getirmeye çalışmalısınız. Bu nedenle satranç aslında tersinden öğrenilir. Önce oyun sonu, sonra oyun ortası ve en son işe açılış kısmı öğrenilmelidir.
Bu kitapta bolca mat pozisyonları mevcut. Tahtayı gördüğünüzde bir kaç sn içerisinde matı bulabilecek şekilde bu tarz kitaplardan faydalanmanız gerekir.
3- Satrancın Esasları – J. R. Capablanca (9/10)
Bu satranç öğrenen çoğu kişinin ilk kitabıdır. İlk kitabı olmalıdır da bana göre. Capablanca devrinin en dahi oyuncusuydu. Dünya şampiyonu. Ve O zaman çığır açan bir yaklaşımı vardı. İşte bu kitapta o yaklaşımı size öğretiyor. Mutlaka okunması gerekenler arasındadır. Şimdiki oyun stili biraz daha farklı olsa da sadece bu kitabı sindirerek epey bir mesafe katetmeniz çok mümkün. Kitaptaki oyunları buradan takip edebilirsiniz.
4- Satrançta Kazandıran Oyun Felsefesi – Yasser Seirawan (8/10)
Herkesin anlayabileceği basitlikte ve daha çok yeni başlayanlara yönelik bir kitap. En başından itibaren sistematik bir şekilde tek bir seriyi takip ederek satranç öğrenmek isteyenler için Yasser Seirawan kitaplarını rahatlıkla önerebilirim. Anlaşılması oldukça basit bir dille yazılmış. Hiç satranç bilmeyenlerin dahi bu kitapla başlayıp, kitabın sonunda iyi bir şekilde satranç oynayabileceği bir kitap. Daha sonrasında zaten seriye devam edeceğinizi düşünüyorum.
5- Satrançta Kazandıran Stratejiler – Yasser Seirawan (8/10)
Bu seride ikinci sırada okunacak kitaptır. Oynamayı öğrendik. Nasıl plan yapmamız gerekir. Rakibin planını nasıl anlarız. karşı planı nasıl yaparız. Nelere dikkat etmemiz gerekir. Strateji kurmazsanız, rakibin stratejisi, planı içine girmiş olursunuz.
6- Satrançta Kazandıran Oyunsonları – Yasser Seirawan (9/10)
Oyunu kazanmak için oyun sonunu bilmek gerekiyor. Oyunun bitmesine yakın olduğunu hissediyorsunuz, tahtada taşlar azaldı ama oyun nasıl sona ermeli. Mat nasıl yapılır. İki kale ile mat, iki at ile mat, iki kaleye karşı vezir oyunu, piyonlar ile oyun sonu gibi farklı durumlarda hangi stratejiyi izleyerek mat yapılabileceğini bu kitaptan öğrenebilirsiniz. Diğer pek çok satranç kitabı arasında daha okunası bir dille yazıldığı için bu seriyi genel olarak tavsiye edebilirim.
7- Satrançta Kazandıran Açılışlar – Yasser Seirawan (8/10)
Oynamayı biliyoruz, Strateji kurayı öğrendik, Oyun sonraları hakkında yeterli bilgimiz var. Sıra Açılışlarda. O oyunsonuna ulaşabilmek için nasıl bir açılış yapmamız gerekir. Belli açılışlar oyunu sıkışık hale getirir. yada bazı açılışlar hemen oyun sonuna varmanızı sağlar. Eğer oyunsonunda çok iyiyseniz hemen oyun sonuna gidecek açılışları seçebilirsiniz. Ama rakip bunu kabul edecek mi? Nasıl davranmanız gerekir. En iyi hamle hangisi. İyi bir oyun ortasına varmak için ne yapmak gerekir.
8- Satrançta Kazandıran Harika Oyunlar – Yasser Seirawan (8/10)
Oyunun tüm aşamalarına hakimiz. Pratik de yapıyoruz. Peki tüm bunları bilen tek kişi siz olmadığınıza göre turnuvalarda diğer kimseleri yenmek için sizi farklı kılacak şeyler nelerdir. Büyük ustalar nasıl düşünüyor. Nelere dikkat ediyorlar. Bu kitapta harika bir şekilde neredeyse tüm hamlelerden sonra yazarın o hamle hakkındaki yorumlarını okumak insana çok şey katıyor. Mutlaka tavsiye ederim.
9- Büyükusta Gibi Oyna – Alekxander Kotov (7/10)
Pratiğinize devam etmek için, büyük usta maçlarını analiz etmeye bu kitaptan devam edebilirsiniz. Herkesin önerdiği bir kitap. Sıralamada sona almamın nedeni, başlangıç olarak ağır geleceğini düşünmem ve Üstteki kitapların daha sistematik hazırlanmış ve daha öğretici olacağını düşünmemden kaynaklanıyor.
10- Benim Sistemim (7/10)
Birçok kişinin temel aldığı, çok güzel olduğu söylediği bir kitap olduğu için aldığım fakat henüz tam olarak bitirmediğim bir kitap. İncelediğim kadarıyla gayet güzel hazırlanmış, öğretici bir kitap. Yazarı hiç dünya şampiyonasına katılmadığı için derecesi hakkında bir fikir edinmek zor olsa da ve yazım tarihi çok eski olması nedeniyle eski bir oynanış stili ile anlatımı olsa bile Tercih edilebilir bir eserdir.
10- Diğer Kitaplar
Başka birçok satranç kitabı var. Belki de hepsini elime alıp incelemişimdir. Fakat benim en beğendiklerim-okuduklarım yukarıdakiler oldu. Bunların hepsini okuyup- tek tek tahtada çalışmak çok zaman alacaktır. Hepsini okumak zorunda değilsiniz. Başlangıç olarak belirttiğim Satrançta Turnuva Hazırlığı ve Satrancın Esasları Kitapları bana Turnuvalarda dereceler almamda yardımcı oldular. o nedenle bu kitaplardan başlayabilirsiniz. Hiç bir deneyiminiz yoksa başlangıç olarak Satrançta Kazandıran Oyun Felsefesi kitabını seçmeniz de yerinde olacaktır.
Hangi Kurslar
Kurs veya kitaplar her zaman referans kaynaklardır. Tabii ki bir şekilde öğrenmeniz gerekiyor ama sizi asıl geliştirecek olan şeyin bol bol ve farklı rakiplere karşı oynamanız olduğunu unutmayın. Satranç hayatım boyunca çeşitli kurslardan da faydalandım. Önerebileceğim bir kaç online kursu burada paylaşmak istiyorum.
Satranç Okulu Kursları
Bu videoların bazılarından faydalanmıştım. Gerçekten çok güzel şekilde hazırlanmış ve konunun ince ayrıntılarını anlatan videolar. Hepsini almaya kalkarsanız birebir bir kurs kadar fiyatı olmasa da yine epey tutacaktır. Öğrendikçe diğer kurslara geçmenizi tavsiye ederim.
Udemy Kursları
Türkiye şampiyonunun hazırladığı yaklaşık 23 saatlik tam kapsamlı bir kurs. Çok güzel anlatımı olduğunu düşünüyorum. Bazı kısımları çok hızlı geçmiş olabilir, bazı noktalara da fazla değinmemiş olabilir fakat bu kurs bitiminde kendinizdeki gelişimi göreceğinize inanıyorum. Fiyatı da çok uygun.
Youtube Videoları
Artık bir şeyleri öğrenmek için illa para harcamanıza gerek olmayan bir devirdeyiz. Youtube’da çok fazla anlayım videoları var. Kendinize göre bir tanesini seçip takip edebilirsiniz. Yine de udemy üzerinde 20-30 liraya daha sistematik kursları takip etmek de çok maliyetli olmayan güzel bir seçenektir.
Satranç Programları
Satranç oynamak için her zaman yanınızda bir arkadaş bulundurmanız pek mümkün olamayacağı için bir programa ihtiyacınız var. Online satranç oyunlarını tavsiye etmiyorum, çünkü rakibinizin yaptığı hatalardan oyunu kazanmak yerine en doğru hamleyi bulmayı öğrenerek kazanmayı öğrenmeniz çok daha iyi olacaktır.
Bu nedenle çeşitli zorluklarda programlar mevcut. Başlangıç için benim yaklaşık 300 kez oynadıktan sonra berabere kalmayı başarabildiğim bir program önereceğim.
1- KChess – Program gerçekten kuvvetli. Gerçek bir kişiyle oynuyormuş gibi her hamleniz için uzun bir süre düşünerek oynamanız gerekiyor. Belli bir noktadan sonra yendiğim ve çokça berabere kaldığım oyunlar olduğunu hatırlıyorum. Oyunda zorluk derecesini seçemiyorsunuz. Size hangi hamlenin iyi olacağına dair isterseniz ipucu verebiliyor. Başlangıç ve orta düzey için çok güzel ücretsiz bir program.
Sonraki aşama —–
2- Chess Master – hedefin oyundaki en iyi oyuncu olan chessmasterı yenmek olan bu oyunda çeşitli zorluklarda oyuncular seçebiliyorsunuz. Sanırım bir veya iki kez yendiğimi hatırlıyorum. Berabere kaldığım çok olmuştu. Fakat seviye olarak sanırım UKD 2000-2400 puanlara denk geliyordur.
Sonraki aşama ——-
DAEM CHESS STUDİO – Ücretli olarak alabileceğiniz ne iyi programlardan birisidir. Türkçe olması da extra güzel. İçerisinde eğitim videoları, satranç bulmacaları, açılış veritabanları, dünya şampiyonası oyun veritabanları ile beğendiğim bir uygulama. Verilen ücrete değdiğini düşünüyorum.
Sonraki Aşama —-
Yok. Evet. bundan sonrası artık size kalmış. Bu seviyeye geldiyseniz kendi yolunuzu kendiniz rahatça bulabilirsiniz diye düşünüyorum. Artık bir büyük ustadan özel ders almayı düşünebilirsiniz belki. Ben düşündüm ama artık satranca o kadar vakit ayırmadığımı düşündüğüm için henüz böyle bir imkanım olmadı. ya da sanırım tercih etmedim.
Çevremde pratik yapabileceğim kuvvette bir oyuncu yok. Online oyuncular 1dk- 5dk -10 dk lık kısa oyunları çoğunlukla tercih ettikleri için sürekli bu tempoda oyun oynamak uzun süreli turnuva oyunlarında sizi ciddi anlamda olumsuz etkiliyor. Gerçekten iyi satranç oynamak istiyorsanız hızlı tempolu oyunlardan olabildiğinde uzak durmanız gerekiyor.
Umarım faydalı olabilmişimdir. Herkese başarılar diliyorum.
